Als je hoog woont op een plek zonder andere hoge gebouwen om je heen, heb je een weids uitzicht. Dat hebben wij ook, met zicht op het centrum van Utrecht, bomen langs verschillende lanen en op een park. We kunnen schepen zien varen over het Amsterdam-Rijnkanaal en zien fietsers, auto’s, trams en bussen rijden. Bij goed weer zien we luchtballonnen varen. Kanaleneiland heeft het allemaal.
Deze zomer is de tweede waarin ik thuis werk. Omdat we veel zon krijgen en geen actief koelsysteem hebben, hebben we eigenlijk altijd wel een paar ramen open. Langzaam heeft me dat steeds bewuster gemaakt van de weidsheid van geluid dat we hier hebben: uitgehoor, noem ik het maar.
Met een drukke weg naast de deur hoor je natuurlijk auto’s en bussen rijden, optrekken bij de verkeerslichten. De tram rinkelt de bel of toetert naar automobilisten die voordringen en zeker naar fietsers die denken voor te kunnen gaan. Politieauto’s rijden met sirenes weg bij het bureau. Kinderen spelen in tuinen en gillen soms de longen uit hun lijf van blijdschap of omdat ze hun zin niet krijgen. Dat is allemaal in de directe omgeving, binnen ons blok. En deze geluiden zijn niet continu.
Veel geluiden komen ook van verderop. De meeste scooterrijders hebben de gashendel helemaal open óf helemaal dicht. Brandweer en ambulancediensten maken ook graag gebruik van de wegen naast ons complex en hun sirenes horen we – zeker ‘s nachts – van ver aankomen en als ze bij ons het kruispunt over zijn ook weer wegsterven. Gelukkig zijn ze er en hoeven ze nooit bij ons te zijn, helaas worden we er wel eens wakker van.
Minder blij zijn we met geluiden die heel plotseling klinken. Vooral in december is Kanaleneiland Knalland, als op allerlei plekken in de wijk vuurwerk knalt en tegen de lagere en hogere flats de explosies echoën. Regelmatig kijk ik naar beneden of er iemand is neergeknald, al blijkt het uitgehoor steeds weer groter dan het uitzicht en kom ik tot de conclusie dat ik geen idee heb waar de knal vandaan kwam. De grens tussen kwajongen en crimineel is soms moeilijk te bepalen in Kanaleneiland, als ze zelfs om één uur ‘s nachts nog met knallen mensen uit hun slaap proberen te houden. Ik blijf hopen dat als zo’n knal ons wakkermaakt, er tenminste een politiesirene volgt, maar tevergeefs.
Bijna net zo plotseling als de knallen zijn de straatraces en ‘hoor mij (nog) eens’-automobilisten en motorrijders. Dit stukje Utrecht is zeer geschikt om het gas in te trappen of open te draaien dankzij de afwezigheid van flitspalen en de aanwezigheid van flats die je motorgeluid weerkaatsen. Je kunt de klok er niet op gelijk zetten – zo voorspelbaar zijn mensen die graag te snel rijden niet. Maar als het niet regent, kun je verwachten dat je auto’s hoort die extra herrie maken, waaronder fart cars – auto’s die een scheetgeluid maken tijdens het schakelen. Dat het om de herrie gaat is overduidelijk: men rijdt net zo lief, of liever, door de 30-zone in de wijk met flinke drempels, om zo nóg vaker te kunnen optrekken. Of je hoort iemand snel optrekken, om bij het bereiken van de maximumsnelheid van 50 km/h het gas los te laten en de motor te laten huilen.
Ons uitgehoor wordt ook gevuld met het geluid van de luchtinstallatie van het kantoorgebouw naast de flat. Op warme dagen slaat die aan in de vroege ochtend (bijvoorbeeld vier uur) en hoor je tot een uur of tien in de avond een flinke stofzuiger op enkele tientallen meters van de open ramen. Op minder warme dagen gaat de installatie overdag even uit. Dan besef je vaak hoeveel stilte je mist.
Tip voor stilte
In Friesland, in een huisje in het midden van een jachthaven in Warns, is het uitgehoor heel anders. Het is er vooral stil. Je hoort meer en andere vogels, geluiden van wind en boten. Hoe weids is het uitgehoor er dan? Net zo weids als in de stad, want helaas hoor je er net zo goed de vliegtuigen van en naar Schiphol…
Luister ook eens naar 20000 Hertz: The City That Never Sleeps. Het stelde me een klein beetje gerust dat Utrecht niet hetzelfde is als New York.